Het Belang van CAST als Handelsplatform

Tijdens het nieuwe inkoopseizoen staat CAST graag even stil bij het belang van ons handelsplatform voor jou als bezoeker en exposant. De explosieve groei die CAST als Handelsplatform voor Schoenen, Sport & Mode gedurende zijn (bijna) 40-jarig bestaan doormaakte, is ontegenzeggelijk een bewijs van de waarde die het platform vertegenwoordigt voor de branche. Het bundelen van krachten, het uitbreiden van netwerken en de onderlinge samenwerkingen die daaruit ontstaan dragen bovendien bij aan de zichtbaarheid van jouw merken en collecties. In dit tweede artikel over verleden, heden en toekomst van bracheorganisaties en het algemeen en CAST in het bijzonder neemt Inge Specht van Taxatie & Adviesbureau Waardevol d’Ing jou mee in een reis door de tijd.

Een Golf van Revolutie en Vernieuwing

Aan het einde van de 18^de eeuw kwam er een einde aan het traditionele gilden systeem zoals dat in de middeleeuwen was ontstaan. De gilden werden beticht van oneerlijke concurrentie en conservatisme. Daarnaast rolde er een golf van revolutie en vernieuwing door Europa met de Franse Revolutie als startpunt. Alles, dus ook de ambachten en de handel, moesten eerlijker en gelijker worden.

De Vooruitgang

De feitelijke aanleiding voor de opheffing van de gilden was echter de Vooruitgang. In Engeland woedde ook een revolutie: de Industriële revolutie. Steeds meer bedrijfstakken stapten over op enige vorm van mechanisatie. De stoommachine was een enorme stap voorwaarts in de productie van allerlei gebruiksgoederen en dus ook van schoenen. De gilden probeerden de mechanisatie jarenlang tegen te houden. Het ging immers ten koste van hun ambachtelijke bedrijven. Met de productie van enkele paren per week konden ze niet op tegen de fabriekjes (of manufacturen zoals ze destijds genoemd werden) die overal als paddenstoelen uit de grond schoten.

Schoenenwinkels en Kant-en-Klare Schoenen

Met het verdwijnen van de gilden veranderde ook het meester-gezel systeem. De meester werd nu een patroon die het werk verdeelde en de gezellen werden arbeiders die jarenlang in dienst bleven van de patroon en veelal hetzelfde (eentonige) werk deden tegen een laag loon. In Nederland bleef dat werk tot aan het vierde kwart van de 19^de eeuw nog grotendeels handwerk. Pas vanaf de introductie van de stikmachine, ca 1870, werd het werk in de fabrieken gaandeweg gemechaniseerd. Met het opheffen van de gilden verdwenen in de loop van de 19^de eeuw ook veel ambachtelijke schoenmakerswerkplaatsen. Er kwamen schoenenwinkels voor in de plaats die kant-en-klare schoenen naar de laatste mode aanboden.

Oprukkende Globalisatie

Een enorme verschuiving vond plaats door de oprukkende globalisatie als gevolg van betere en snellere transportmiddelen. Uit Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten werden machines geïmporteerd, huiden en looistoffen uit Zuid-Amerika en Azië. Kant-en-klare schoenen vonden vervolgens hun weg in West-Europa en de VS en waar men maar behoefte had aan Nederlands schoeisel.

Federaties, Vakbonden en Verenigingen

Wat echter niet veranderde was de behoefte aan onderlinge overleg en goede afspraken ten aanzien van concurrentie, kwaliteitseisen, arbeidstijden en loon en opleiding. Er werden daarom Federaties van Schoenfabrikanten, arbeidersvakbonden en verenigingen van schoenwinkeliers opgericht. Allemaal vanuit hun eigen behoefte aan samenwerking en onderlinge afspraken. Door middel van gespecialiseerde vakbladen werd men op de hoogte gehouden van nieuwe wetten, opleidingen en cursussen, benodigde producten, innovaties ten aanzien van werktuigen en machines. Ook kon via de vakbladen personeel gezocht of aangeboden worden en werd men op de hoogte gehouden van liquidatie of faillissement van bedrijven of het overlijden van vakbroeders.

Verdrag van Rome

Zo snel als de schoenfabrieken opkwamen, zo snel zouden ze ook weer van het Nederlandse toneel
verdwijnen. In de jaren 60 van de 20^ste eeuw ging het bergafwaarts met de Nederlandse schoenindustrie. Lange tijd had men de concurrentie vanuit bijvoorbeeld Zuid-Europa buiten de deur weten te houden maar na het Verdrag van Rome in 1957 was vrij handelsverkeer binnen Europa een feit. De ene fabriek na de andere sloot de deuren of verplaatste zijn productie naar een lage-lonen-land. Begin jaren ’80 waren de schoenfabrieken in Nederland nog op één hand te tellen.

Stijgende Vraag naar Schoeisel

Opvallend was dat juist in diezelfde periode de vraag naar schoenen in Nederland juist enorm steeg. De trends struikelden over elkaar heen en de consument verwachtte (en kreeg) een enorm aanbod van betaalbaar en kleurrijk schoeisel. Agenturen sprongen in het gat dat de schoenfabrieken noodgedwongen hadden laten vallen en importeerden schoeisel vanuit alle delen van de wereld. Maar hoe kregen ze die bij de winkeliers in de schappen?

Nieuwe Collectie bij de Koffie

Schoenfabrikanten hadden hun eigen vertegenwoordigers in dienst die bij de schoenwinkeliers langs gingen. Met hun monstercollecties in speciale monsterkoffers waren ze regelmatig te vinden in de keukentjes achter de winkel. Hier werden onder het genot van een kop koffie de nieuwe collecties getoond en orders geschreven. Een beroep waarbij niet alleen goede verkoop skills maar ook lange werk- en reistijden gemoeid waren.

Schoenencentrum Nieuwegein

Vertegenwoordigers en de nieuwe agenturen hadden behoefte aan een efficiëntere manier om hun producten aan de man te brengen, vooral ook omdat er meerdere collecties per jaar te verkopen waren. Er was daarom een centrale plek nodig. Een handelscentrum waar in een relatief korte tijd veel orders geschreven kunnen worden in een ambiance die de uitstraling van een merk of product versterkt. In 1984 kwam die centrale plek er in de vorm van het Schoenencentrum in Nieuwegein, het huidige CAST. Op ruim 13.000 vierkante meter aan showrooms streken destijds ruim 140 vertegenwoordigers en agenten van schoenen neer. De monsterkoffers werden vervangen door vaste displays en de koffie werd voortaan door de agent geserveerd in plaats van door de (vrouw van) de winkelier. Modeshows en trendevents maakten het de winkeliers makkelijker om zich een beeld te vormen van nieuwe merken en collecties.

Handelsplatform voor Schoenen, Sport & Mode

Het concept van het Schoenencentrum sloeg duidelijk aan want in de jaren die volgden werd er druk gebouwd en verbouwd. In 2006 en 2007 werden er extra verdiepingen en zelfs een nieuwe vleugel aan het pand gebouwd. Met de komst van lederwarenleveranciers werd ook de naam aangepast: van Schoenencentrum naar Centrum voor Accessoires, Schoenen & Tassen. De laatste jaren zijn daar Sport en Mode aan toegevoegd, waardoor de bezoekers van CAST nu al deze disciplines onder één dak kunnen vinden.

Georganiseerde Marktplaats

Samengevat kunnen we dus vaststellen dat de rol van een handelscentrum als CAST heden ten dage geëvolueerd is tot een georganiseerde marktplaats waar eerlijke, efficiënte en ordelijke handelsmogelijkheden voor de koop en verkoop van schoenen, tassen, lederwaren en kleding gefaciliteerd worden. Nog steeds een vereniging maar vooral een onafhankelijke partner, uitsluitend werkzaam voor de branche.

In artikel drie van deze serie kijken we hoe CAST zich uitbreidt van een fysiek handelscentrum naar een digitaal multichannel. Ook filosoferen we over de rol van CAST in de toekomst.

Over de auteur:
Inge Specht was ruim 25 jaar werkzaam als conservator en museum coördinator bij het voormalige Nederlands Leder en Schoenen Museum, het huidige Schoenenkwartier. Medio 2023 richtte ze Taxatie en Adviesbureau Waardevol d’Ing op. Ze taxeert naast historische schoenen, tassen en lederwaren ook bedrijfscollecties, schrijft, adviseert op het gebied van passieve conservering en herstelt en verkoopt vintage producten.

Beeld header: Beeldbank Streekarchief Langstraat Heusden Altena